به گزارش پایگاه خبری خبرپردازان ، شب نیمه شعبان به شب پانزدهم ماه شعبان گفته می‌شود، که به آن «لیله البرات» و «لیله الصک» و «لیله المبارکه» و «لیله الرحمه» نیز گفته‌اند. این شب از پرفضیلت‌ترین شب‌ها بعد از شب قدر است. بر اساس روایت‌های بسیاری که از شیعه و برخی اهل سنت نقل شده، میلاد حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در شب نیمه شعبان سال ۲۵۵ هجری قمری واقع و باعث کامل شدن فضیلت این شب شده است. در کتب ادعیه برای این شب اعمال بسیاری از جمله غسل، احیاء و شب زنده‌داری به نماز و دعا و استغفار وارد شده، اما بافضیلت‌ترین عمل این شب، زیارت امام حسین (علیه‌السلام) است.

وجه نام‌گذاری به لیلة البرات

نیمه شعبان در فرهنگنامه‌ها و متون کهن، «شب برات» نامیده شده و این بدان خاطر است که بنا به روایات، خداوند در این شب «برات آزادی» از دوزخ را به بندگان خود می‌بخشد و این شب برات در ادب فارسی و متون کهن نظم و نثر بازتاب‌هایی داشته که به چند مورد آن اشاره می رود:

ابوریحان بیرونی در کتاب «التفهیم» در این‌باره چنین آورده:«و شب پانزدهم از ماه شعبان، بزرگوار است و او را «شب برات» خوانند و همی پندارم، این از قبیل آن است که هر که اندرو عبادت کند و نیکی به جای آورد، بیزاری یابد از دوزخ».

رامپوری نیز در «غیاث اللغات» شب نیمه شعبان را «شب برات» دانسته می‌نویسد:«شب برات شب پانزدهم شعبان است که در آن شب ملائکه به حکم الهی حساب عمر و تقسیم رزق می‌کنند».

حافظ، شب برات را شب قدر دانسته و در غزل معروف خود، شب قدر و «شب برات» را هنرمندانه با هم آورده می‌سراید:

چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی آن «شب قدر» که این تازه «براتم» دادند

اما این که «برات» به چه معناست و بن و ریشه این واژه چیست؟ در «حافظ نامه» این توضیحات آورده شده است:«برات» از «برائت» عربی است و آن: «نوشته‌ای است که بدان، دولت بر خزانه یا حکام، حواله وجهی دهد.»

علامه قزوینی در حواشی خود بر «چهار مقاله» با استناد به «ذیل قوامیس عرب» به نقل از «دُزی» می نویسد:«برات را به «بروات» جمع بندند و این کلمه عربی است و در اصل «برائت» بوده و به معنای «بریءالذمّه گردیدن از دَین» است و صواب آن در جمع «براءات» یا براوات است. گویندگان فارسی به اعتبار حواله مکتوب هر حواله یا وارد معنوی را نیز «برات» اصطلاح کرده‌اند.»

فضیلت نیمه شعبان

نیمۀ شعبان اگرچه شرافتش را وامدار مولودی است که در این روز زمین را با قدوم خویش متبرک ساخته است، در تقویم عبادی اهل ایمان، نیز از جایگاه و مرتبه والایی برخوردار است. در روایاتی که از طریق شیعه و اهل سنت نقل شده،

فضیلت‌های بسیاری برای عبادت و راز و نیاز در شب و روز نیمۀ شعبان شمرده شده است.

بنابراین شایسته است افزون بر برپایی جشن و سرور در شب با عظمت نیمۀ شعبان، از بزرگی و عظمت آن شب غافل نشده، اعمال عبادی را به دقت انجام دهیم.

امام صادق (علیه‌السلام) فرموده‌اند:«نیمه شعبان، شبی است که حق تعالی آن‌را برای ما اهل بیت قرار داد در برابر «لیله القدر» که آن‌را برای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قرار داده است.»

سید بن طاووس در کتاب «اقبال الاعمال» در والایی این شب، این‌گونه آورده است:«جدم ابوجعفر طوسی (شیخ طوسی) به نقل از ابویحیی آورده که امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: از پدرم امام باقر (علیه‌السلام) درباره فضیلت شب نیمه شعبان پرسیده شد، فرمودند: «این شب برترین شب بعد از شب قدر است. خداوند در این شب، نعمت‌های افزون خود را به بندگانش ارزانی می‌دارد و به منت خود می‌آمرزد، در این شب در تقرب به درگاه خداوند متعال بکوشید زیرا این شبی است که خداوند عزّوجل بر خود سوگند یاد کرده که هیچ خواهنده و سائلی را تا زمانی که معصیتی را نطلبد، ردّ نکند. همچنین این شبی است که خداوند آن‌را در برابر شب قدر که برای پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قرار داده، برای ما اهل بیت قرار داده است. پس در دعا و ثنا به درگاه خدای متعال بکوشید.»

سید همچنین در فضل و فضیلت این شب شریف روایتی معروف را که در آن سرآمد عمر آدمیان و تقسیم روزی همگان و رویدادهای سال آینده تقدیر می‌گردد، آورده و آن‌را با روایت مشهوری که همه رخدادهای بالا در شب قدر ماه رمضان هر سال اتفاق می‌افتد، سنجیده آن‌را به خوبی تأویل و توجیه می‌نماید که به خاطر اهمیت آن، سخنان سید را به طور کامل می آوریم: «در برخی از کتاب‌های دعا آمده است که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: در شب نیمه شعبان خوابیده بودم که جبرئیل آمد و گفت: ای محمّد! آیا در این شب می‌خوابی؟ گفتم: مگر امشب چه شبی است؟ گفت: نیمه شعبان! برخیز! پس مرا این‌سان بیدار کرد و با خود به بقیع برد و گفت:سرت را بلند کن که امشب، درهای آسمان گشوده می‌گردد و در نتیجه درهای رحمت، خشنودی، آمرزش، تفضّل، توبه، نعمت، بخشش و نیکی در آن گشاده می‌گردد و خداوند در آن به شماره مو و پشم چارپایان، بندگان را آتش جهنم آزاد می‌کند و سر آمد عمر انسان‌ها را در آن استوار می‌سازد و روزی‌های همگان را تا سال آینده تعمیم می‌کند و همه رخدادهای سال آینده در این شب نازل می‌گردد…»

اعمال شب نیمه شعبان

اعمال شب نیمه شعبان فراوان است؛ از جمله آنها غسل و احیاء و شب زنده‌داری به نماز و دعا و استغفار است، اما بافضیلت‌ترین عمل این شب، زیارت امام حسین (علیه‌السلام) است. آمده است که اگر کسی خواست روح یکصد و بیست و چهار هزار پیغمبر با او مصافحه کند، در این شب امام حسین (علیه‌السلام) را زیارت کند و کمترین حد این زیارت آن است که زیر آسمان یا روی بام بروی، سمت راست و چپ خود را نگاه کنی، آنگاه سر به آسمان بلند کنی و بگویی: «السلام علیک یا اباعبدالله یابن رسول الله السلام علیک و رحمه الله و برکاته».